Consanguïniteit (gemeenschappelijk bloed) is de
bloedverwantschap tussen twee personen die een gemeenschappelijke voorouder
hebben.
Graad van
bloedverwantschap
De mate van
bloedverwantschap wordt uitgedrukt in graden.
Er bestaat een
verschillende telwijze van de graden naargelang het canoniek recht en
het burgerlijk recht.
In het burgerlijke
recht (België, Frankrijk, ...) telt men eenvoudig de generaties tot de
gemeenschappelijke voorouder (zonder deze laatste mee te tellen).
In het canoniek
recht telt men iedere geboorte in het kortste genealogisch verband tussen de
beschouwde bloedverwanten. In de regel zal de canonieke graad dus
tweemaal groter zijn dan de burgerlijke graad.
Huwelijksverbod
historisch
Er geldt een huwelijksverbod
wanneer twee trouwlustigen te dichte bloedverwantschap hebben.
Dit
bloedverwantschapsvoorbehoud vindt een juridische grondslag in het Romeins
recht en uiteraard de praktische vaststelling dat inteelt
aanleiding gaf tot genetische fenomenen.
Consanguïne personen
hebben meer genen met elkaar gemeen dan op grond van het toeval verwacht kan
worden. Zo heeft iedereen 50% van zijn genen gemeen met zijn vader en met zijn
moeder; en 25% met ieder van zijn grootvaders en grootmoeders, en gemiddeld 50%
met zijn volle broers en zussen.
Het canonieke
recht heeft de wetsregel uit het Romeins recht later overgenomen.
De laatste verboden
verwantschapsgraad werd op zeven gebracht op initiatief van
bisschop Isidorus van Sevilla (rond 600).
Zijn stelling berust
op het sofisme, dat ook God de zevende dag rustte.
Sinds het concilie
van Lateranen (1215 paus Innocentius III) is de verboden graad tot vier
terugbracht.
Burgerlijk recht
De verwantschapsgraad
wordt in het Nederlands burgerlijk recht volgens de canonieke
rekenregel geteld.
De graad van
bloedverwantschap tussen personen wordt gevonden door het aantal geboortes te
tellen dat tussen hen ligt (een neef en nicht zijn dus 4e-graadsbloedverwant).
In Nederland is tot
en met de derde graad strafbaar.
Een huwelijk tussen
neef en nicht is in Nederland dus niet strafbaar, maar wel in België.
Incest
Als er sprake is van
geslachtsgemeenschap tussen bloedverwanten in de nabije graad, spreekt men van
bloedschande of incest.
Genealogie
Tussen twee mensen kunnen
meerdere consanguïniteitsverbanden bestaan, bijvoorbeeld naarmate
ze meer gemeenschappelijke voorouders hebben.
PPL n.Wiki